1. Przejdź do Treść
  2. Przejdź do Menu główne

Data publikacji w serwisie: 18 maja 2023 r.

Konwersatorium Instytutu Muzykologii UAM

Szanowni Państwo,

23 maja o godzinie 12.00 odbędzie się ostatnie w tym roku akademickim Konwersatorium Instytutu Muzykologii. Naszym Gościem będzie dr Marcin Strzelecki z Akademii Muzycznej w Krakowie, który wygłosi referat pod tytułem

„Generatywność w muzyce. Zarys problematyki, konteksty kulturowe i perspektywy”

(abstrakt poniżej)

Wydarzenie będzie transmitowane na kanale Koła Naukowego.

Serdecznie zapraszamy

Marcin Strzelecki
Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie
Generatywność w muzyce. Zarys problematyki, konteksty kulturowe i perspektywy
Generatywność to sytuacja, w której twórcy oddają jakąś część pracy nad swoim dziełem w ręce określonej
procedury, która działając w sposób bardziej lub mniej autonomiczny nadaje ostateczny kształt wybranym
aspektom dzieła. Jeśli tworzenie jest podmiotowym, ludzkim i kontrolowanym kreowaniem, to generowanie jest
procesem obiektywnym i samorzutnym, podobnym procesom rodzenia się obserwowanym w naturze. Łacińska,
grecka i sanskrycka etymologia tego słowa na to właśnie wskazują.
Dziś jest generatywność istotnym czynnikiem w twórczości kompozytorskiej i ogólnie mówiąc – sztuki
dźwiękowej. Przyglądając się jej w kontekście dynamicznie rozwijającej się technologii przetwarzania informacji,
szczególnie tzw. sztucznej inteligencji, można zauważyć, że znaczenie procedur generatywnych w muzyce
rośnie, i z pewnością rosnąć będzie nadal.
W połowie XIX wieku Lady Ada Lovelace przewidywała, że w przyszłości będziemy mieli do dyspozycji
urządzenia zdolne do tworzenia muzyki o „dowolnym stopniu złożoności i rozciągłości”. Jednak można też
zauważyć, że generatywność jest nie tyle związana z konkretną technologią dostępną w danym czasie i miejscu,
co z pewnym sposobem myślenia o tworzeniu muzyki i innego rodzaju dzieł artystycznych. Jej przejawów
można doszukać się już w europejskiej starożytności, w średniowieczu, w epoce alchemików i w czasach
romantycznych. Dzieje generatywności jako pewnego sposobu myślenia o twórczości artystycznej domagają się
opisania i interpretacji w kontekście humanistycznym.
Jest bowiem generatywność jednym ze sposobów na obiektywizację aktu twórczego. Przenosi uwagę z
podmiotowych decyzji dotyczących szczegółów na ogólną procedurę, która te decyzje podejmować ma sama.
Generatywność jest z pewnością ideą pociągającą. Dostrzegalne są jej związki z głęboko tkwiącymi w kulturze
wierzeniami, mitami i archetypami, jak biblijny obraz stworzenia świata, Platoński δημιουργός, czy – z
przeciwnego stanowiska – Arystotelesowska wizja samorództwa, w której materia dąży spontanicznie do tego,
aby na drodze ewolucji dorównać swą doskonałością boskiemu bytowi.
Z tymi archetypami wchodzi dziś w relacje ultranowoczesna technologia, uczenie maszynowe, realizowane
przede wszystkim przez głębokie sieci neuronowe. Jesteśmy obecnie świadkami niezwykłego przyspieszenia w
rozwoju tej technologii, a moment ten może okazać się przełomowym w dziejach ludzkości. Choć w wielu
dziedzinach symulowana inteligencja radzi sobie już zadziwiająco dobrze, to wciąż kłopot sprawia jej
generowanie utworów artystycznych, które byłyby, w oczach kompetentnych odbiorców, choćby porównywalne
z dziełami wybitnych twórców. W szczególności nie jest możliwe, wbrew nagłaśnianym w mediach
mistyfikacjom, komponowanie muzyki takiej, jaką pisali europejscy klasycy. Czy to może się kiedyś zmienić?